Niemcy utrzymywali stale przy życiu około sześciuset osób, pracujących przy porządkowaniu dobytku zamordowanych, w szwalni oraz przy obsłudze załogi obozu.
Koniec Sobiboru nastąpił w niezwykłych okolicznościach. Spowodowała go masowa ucieczka owych sześciuset więźniów, co jest ewenementem w całych przerażających dziejach hitlerowskich prześladowań Żydów. Miało to miejsce 14 października 1943 roku. O tym niezwykłym wydarzeniu i poprzedzających go faktach opowiadają pamiętniki ocalałych świadków: "Z popiołów Sobiboru" Thomasa (Tojwi) Blatta i "Piekło Sobiboru" Stanisława Szlomo Szmajznera. Wiedzę tę uzupełnia dokumentalna książka Richarda Rashke. Wszystkie publikacje wziął pod uwagę Reginald Rose, pisząc scenariusz filmu. W rezultacie prawie wszystkie postacie Żydów i Niemców noszą autentyczne imiona i nazwiska. Wyjątek stanowi niemal całkowicie wymyślona Luka, grana przez Joannę Pacułę. Bohaterka ta była jednak reżyserowi potrzebna do nakreślenia wątku miłosnego, bez czego na Zachodzie trudno sprzedać jakikolwiek film.
Film powstał w 1987 roku, a więc za czasów PRL-u, realizatorzy nie mogli go zatem kręcić w pobliżu autentycznego Sobiboru. Makietę obozu zbudowano więc...pod Belgradem, gdyż tamtejsze plenery najlepiej "udawały" pejzaż nadbużański. Polska kinematografia straciła w ten sposób solidny zastrzyk gotówki. Pod koniec filmu twórcy, podając dalsze losy zbiegów, sugerują, że Polacy byli dla uciekinierów niemal tak niebezpieczni jak Niemcy, co rzecz jasna nie pokrywa się z prawdą. Gdyby film kręcono w Polsce, być może końcowy komentarz byłby bardziej obiektywny.
Akcja "Ucieczki..." rozpoczyna się od blisko półgodzinnej sekwencji przyjazdu do Sobiboru nowego transportu. Reżyser z drobiazgowością dokumentalisty ukazuje przygotowywanie Żydów do ostatniej drogi, zapoznając przy okazji widza z głównymi postaciami. A są nimi: Leon Feltengler, główny autorytet moralny wśród więźniów; Icchak Lichtman, którego właśnie odseparowano od rodziny; młody jubiler Szlomo Szmajzner; Chaim Engel i kilka kobiet: Luka, Esther Terner i Eda Lichtman. Wszyscy zdają sobie sprawę, że prędzej czy później również pójdą do gazu lub krematorium. Skoro więc śmierć jest nieuchronna, czyż nie lepiej zginąć w czasie ucieczki? Jest tylko jeden problem: Niemcy w odwecie zabiją tylu więźniów, ilu zdołało zbiec. A zatem uciekać powinni wszyscy. Jak jednak przekonać do tego sześćset osób i jednocześnie zachować rzecz w tajemnicy? [PAT]
Angielski z polskimi napisami. WŁĄCZ NAPISY: klik przycisk CC i wybierz polski ⤴
Tytuł oryginalny: "Escape from Sobibor"
Inne tytuły: "Escape de Sobibor", "Szökés Sobiborból" "Les Rescapés de Sobibor", "Campo do Inferno", "Evadare din Sobibor", "Fuga da Sobibor", "Pabėgimas iš Sobiboro", "Flucht aus Sobibor", "Pako Sobiborista", "Flykten från Sobibór", "Бягство от Собибор", «Побег из Собибора», هروب من سوبيبور, הבריחה מסוביבור,
Produkcja: 1986-1987 (USA / Jugosławia)
Premiera TV: 12 kwiecień 1987 (USA)
Reżyseria:
Muzyka:
Obsada:
Leon Feldhendler
Luka
por. Aleksandr "Sasza" Pieczerski
SS-sierż. Gustav Wagner
Iccak Lichtman
Samuel
Stanisław "Szlomo" Szmajzner
oberkapo Porczek
Tomasz "Tewie" Blatt
Chaim Engel
Mosze Szmajzner
SS-sierż. Karl Frenzel
SS-kpt. Franz Reichleitner
SS-sierż. Rudolf Beckmann
SS-sierż. Erich Bauer
SS-sierż. Hurst
SS-sierż. Fallaster
SS-por. Johann Niemann
sierż. Wolf
Ida Fiszer-Lichtman
Bajle Sobol
Selma Wijnberg
krawiec Mundek
Naomi
Morris
i inni
Notatki:
Prawdopodobnie pierwszy film Zachodni w którym otwarcie oskarżono Polaków o mordowanie Żydów podczas II wojny światowej (w napisach końcowych opisujących dalsze losy uciekinierów).
Twórcy filmu z góry zakładali, że zostanie on sprzedany telewizjom większości krajów świata i dlatego został od początku zmontowany w dwóch wersjach: wersji pełnej, trwającej ok. 145 min. i zawierającej m.in. więcej przemocy i sceny w negliżu (zwykle pokazywanej w dwóch częściach), oraz w wersji skróconej do ok. 2 godzin dla stacji bardziej pruderyjnych lub chcących emitować film tylko w jednej części. Na początku lat 2000. zachłanni właściciele praw autorskich do filmu wydali na DVD - wbrew sprzeciwom reżysera i niektórych z aktorów - także trzecią wersję filmu, zawierającą wszystkie niedokończone lub z innych powodów wcześniej usunięte sceny.
IMDb (angielski)
Wikipedia (polski)
02.180421
(ENG) English, (POL) polskie napisy,
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz